Hoe zet je gezondheid centraal binnen de fysieke leefomgeving?

woensdag 6 november 2024

Gezondheid wordt niet alleen bepaald door onze leefstijl, maar ook door de inrichting van de steden en wijken waarin we leven. Kristine Mourits, onderzoeker bij de Academische werkplaats AMPHI en senior beleidsadviseur publieke gezondheid bij de Gemeente Nijmegen, onderzocht hoe gemeenten meer aandacht kunnen geven aan gezondheid bij projecten in hun fysieke omgeving. Vind hier haar proefschrift.

Waarom dit onderzoek?

Met de Omgevingswet wil de overheid een gezonde en veilige leefomgeving waarborgen. Een mooie stap, maar hier komen ook uitdagingen bij kijken. Verschillende afdelingen binnen gemeenten, zoals die van sociaal en fysiek beleid, moeten veel nauwer samenwerken om de gezondheidsdoelen te bereiken. ‘Gezondheid vraagt om samenwerking,’ legt Kristine uit, ‘niet alleen van beleid tot uitvoering, maar ook tussen verschillende beleidsteams die vaak langs elkaar heen werken.’

Uitkomsten

In haar onderzoek zoomde Kristine in op hoe gezondheid wordt meegenomen in ruimtelijke plannen en de rol die een beleidsadviseur publieke gezondheid daarin speelt. Ze sprak met gemeenten, onderzocht ruimtelijke processen, en keek hoe verschillende afdelingen samenwerken. Daarnaast werkte ze zelf als beleidsadviseur en kon ze deze praktijkervaring goed toepassen binnen het onderzoek.

Ze merkte dat beleidsadviseurs publieke gezondheid vaak te weinig betrokken worden bij belangrijke beslissingen in ruimtelijke projecten. Vaak zien ze een plan pas als het bijna af is. ‘Dat is zonde,’ zegt ze. ‘Gezondheid moet juist vanaf het begin worden meegenomen.’ Kristine legt uit dat hiervoor echt veranderingen nodig zijn in hoe gemeenten werken. Een voorbeeld is dat er veel meer samenwerking tussen verschillende beleidsterreinen en met inwoners moet zijn. Andere manieren van begroten en verantwoorden is wenselijk, en organisaties moeten meer samenwerken en leren faciliteren en ondersteunen.

Tips voor organisaties

Niet alleen gemeenten, maar ook andere organisaties kunnen gezondheid centraal stellen. Kristine deelt haar belangrijkste tips:

1. Werk vanuit een gedeelde visie: Zorg dat iedereen hetzelfde doel voor ogen heeft: een gezonde omgeving.
2. Betrek gezondheidsadviseurs vroeg in het proces: Laat hen vanaf het begin meedenken en invloed uitoefenen.
3. Stimuleer samenwerken en leren: Creëer ruimte voor experimenten en evaluatie, zodat iedereen leert wat werkt.
4. Zet multidisciplinaire teams in: Laat mensen met verschillende expertises samenwerken voor een sterker geheel.

Conclusie

De boodschap van Kristine is duidelijk: als gemeenten of organisaties serieus werk willen maken van een gezonde leefomgeving, dan moeten ze verder gaan dan het plannen van ruimtes. Het vraagt om samenwerking, een gemeenschappelijke visie en actieve betrokkenheid van gezondheidsadviseurs. ‘Gezondheid mag geen bijzaak zijn,’ zegt Kristine. ‘Het moet verweven worden in elke stap die we zetten in de ontwikkeling van onze leefomgeving.’

Kristine kijkt met voldoening terug op haar promotietraject. ‘Eigenlijk wist ik niet precies waar ik aan begon en hoe het zou gaan lopen, maar ik wist wel dat ik graag met behulp van onderzoek een vraag vanuit mijn werk als beleidsadviseur wilde verkennen om de praktijk verder te helpen. Het promotie-traject was altijd een middel en nooit het doel. En als je iets leuks doet krijg je er energie van!’

Hier vind je de link naar haar hele proefschrift. Wil je meer weten? Mail naar kristine.mourits@radboudumc.nl.