Alle Nijmeegse kinderen een schooltuin, want een kind dat zelf groente teelt, gaat ook meer groente eten. Annerie Rutenfrans en Clemens Thonen ijveren al meer dan tien jaar voor een gezond eetpatroon van kinderen. Annerie stond aan de wieg van schoolmoestuin De Wielewaal, vlak achter het gemaal van de Ooijpolder. Clemens is er vrijwillig lesgever. Groen, bewegen en gezond komen hier mooi samen.

Clemens schuift wat groene bladeren opzij, een enorme oranje pompoen doemt op. Het is pas half augustus en de doorsnee is meer dan een halve meter. “Deze kan wel veertig kilo worden. Eind september is het pompoenfeest en nemen de kinderen de pompoenen mee naar huis of school.” 

Het feest is de afsluiting van een half jaar wroeten, zaaien, poten, water geven, onkruid wieden en oogsten door zo’n 190 kinderen van Nijmeegse basisscholen. Tijdens het oogstfeest vlak voor de zomervakantie haalden ze al hun zelfgekweekte radijsjes, bietjes, spitskool, peultjes, rucola, uien, aardappelen en wortelen uit de grond. 

Tweehonderd tuintjes

“Ieder kind heeft hier een eigen tuintje van 4,5 vierkante meter”, vertelt Annerie Rutenfrans, mede-initiatiefnemer van schoolmoestuin De Wielewaal. “Tien jaar geleden was Nijmegen Health City. Maar wat maakt Nijmegen nou écht een gezonde stad? Ik dacht: als alle kinderen een schooltuin hebben. Dertig procent van de basisscholen had belangstelling, dus zijn we grond gaan zoeken.” Nu is De Wielewaal een moestuin met bijna tweehonderd ‘kavels’ voor scholieren, 34 ouder-kind moestuintjes, struweelhagen, een schapenweide, een bijenstal en 21 vrijwilligers. Bijna tweeduizend kinderen hebben hier groente leren telen én eten.

Parende langpootmuggen

Meer groente, minder kant-en-klaar eten, minder suiker. Obesitas is een reëel probleem. “Kinderen moeten gezonder eten. Hoe pak je dat aan? Door ze hun eigen groente te leren kweken”, vervolgt Annerie. De bioloog en adviseur duurzaamheidseducatie vertelt gedreven hoe kinderen in de moestuin leren hoe voedsel groeit; dat ze daardoor significant meer groente en fruit gaan eten en dat ze spelenderwijs leren over natuurlijke kringlopen. Ze heeft daar wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. “Ook mooi: de kinderen gillen het uit als ze een naaktslak zien onder een krop sla. Of parende langpootmuggen. Ze zijn dan oprecht verwonderd. De afstand tot de natuur wordt kleiner.”

Rabarber proeven

Clemens is leerkracht op de Maartensschool en is vrijwillig lesgever in de tuin. “Kinderen zijn trots op hun eigen stukje grond. Ze vinden het soms ook onwerkelijk: hoe kunnen nou uit die kleine zaadjes al die wortelen groeien? Het is de wonderbaarlijke vermenigvuldiging voor ze. Na het oogfeest heb ik rabarber in de klas gemaakt. Veel leerlingen hadden dat nog nooit geproefd. Ze vonden het een sensatie. Zo leren ze groente kennen.”

Stappenplan voor een schooltuin

Inmiddels zijn er twee schoolmoestuincomplexen in Nijmegen. Zes basisscholen tuinieren op De Wielewaal, drie op schoolmoestuin Het Hatertsehofje bij Helicon vmbo Nijmegen, ook een initiatief van Annerie. Een leerkracht van de groenopleiding begeleidt de basisschoolkinderen, een vrijwilliger helpt met het onderhoud van de tuintjes. Maar Nijmegen telt zo’n vijftig basisscholen. Er moet dus nog veel gebeuren. “Gelukkig vindt ook de Nijmeegse politiek gezond eten en bewegen steeds belangrijker.” In opdracht van de gemeente ontwikkelt Annerie een stappenplan voor basisscholen in Nijmegen die een moestuin willen. “Het zou mooi zijn als de gemeente een adviseur in dienst neemt die scholen daarbij helpt, iemand met praktische ervaring.”

Gezonde toekomst

Clemens: “Niet alle scholen zullen ruimte hebben, schoolteams zijn bovendien al zo druk. Maar je kunt altijd een paar tegels uit het schoolplein liften. En tuinieren draagt ook bij aan andere vakken, zoals praktisch rekenen.” 

Annerie: “Geen tijd? Ga in plaats van biologieles een half jaar met groep 6 tuinieren. Schrap de gymles, ze krijgen in een tuin al genoeg beweging.” Een moestuin begint met een of twee mensen die de schouders eronder zetten, besluiten beiden. “Bedenk: het gaat om de gezonde toekomst van kinderen.”